17 stycznia 1945 r. po ostatnim obozowym apelu rozpoczęła się ewakuacja więźniów i więźniarek kompleksu obozu KL Auschwitz-Birkenau. 67 012 więźniów stanęło do ostatniego apelu wieczornego. Tak rozpoczął się więźniarski exodus, który przeszedł do historii jako Marsz Śmierci. W 76. rocznicę tej bolesnej rocznicy, kwiaty na brzeszczańskiej nekropolii, na grobie upamiętniającym ofiary Marszu, w imieniu władz Powiatu Oświęcimskiego złożyła Teresa Jankowska, członkini zarządu powiatu.
Wraz z Teresą Jankowską kwiaty na cmentarzu w Brzeszczach złożyła dyrektor Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej, Dorota Mleczko, powiatowej placówki upamiętniającej m.in. mieszkańców niosących więźniom Auschwitz wszechstronną pomoc.
Jak mówi Agnieszka Molenda-Kopijasz, prezeska Fundacji Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau, esesmani różnymi drogami ewakuacji pieszo pędzili więźniarki i więźniów w kierunku Gliwic i Wodzisławia. Stamtąd dalej byli wywożeni pociągami do obozów koncentracyjnych w głąb Rzeszy.
Od 17 do 21 stycznia 1945 roku główną szosą przez Brzeszcze przeszło około 25 tysięcy więźniów. W tej kolumnie znajdowali się również więźniowie z podobozów utworzonych przez niemieckich okupantów na terenie Brzeszcz – KL Auschwitz-Bor/Budy i KL Auschwitz-Jawischowitz.
Wielu z tej wyczerpanej masy więźniarskiej już na początku długiej i morderczej pieszej trasy nie wytrzymało trudów exodusu. Zginęli z wycieńczenia bądź od kul esesmanów.
– 19 stycznia 1945 roku niemiecki burmistrz Brzeszcz nakazał mieszkańcom pochowanie zwłok zmarłych więźniów leżących na trasie ewakuacji począwszy od Rajska przez Brzeszcze, aż po koniec Jawiszowic. Zebrali 18 ciał kobiet i mężczyzn – przybliża Agnieszka Molenda-Kopijasz.
Brzeszcze stały się miejscem pochówki i pierwszej zbiorowej mogiły ofiar ewakuacyjnego Marszu Śmierci. Następna mogiła (upamiętnienie) znajduje się w Miedźnej.
Na cmentarzu w Brzeszczach są pochowani następujący więźniowie byłego kompleksu niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady KL Auschwitz :
- 174315 KOHN ALFRED, więzień żydowski,
- 190325 SAUER BALTHASAR, więzień katolik,
- 190851 WERNER RICHARD, więzień żydowski,
- 69959 GERST (brak danych), więzień żydowski,
- 16149 (mężczyzna brak danych),
- ……… WEISS ANNA, więźniarka żydowska,
- A22322 ( kobieta brak danych), więźniarka żydowska,
- A26059 ( kobieta brak danych), więźniarka żydowska,
- A27174 ( kobieta brak danych), więźniarka żydowska.
Fot. RL
