Rak piersi, choć brzmi groźnie, dziś już nie jest wyrokiem dla kobiet z kilku powodów. W wyniku kampanii zdrowotnych, zachęcających kobiety do badań profilaktycznych w kierunku raka piersi, zwiększyła się liczba wykrywanych nowotworów na odpowiednio wczesnym etapie, w którym możliwe jest wykonanie mastektomii ale również zabiegów oszczędzających pierś. Ponadto rośnie świadomość społeczna, przez co kobiety, wiedząc, że znajdują się w grupie ryzyka zachorowania na raka piersi, coraz częściej decydują się na tzw. mastektomię profilaktyczną.
Mastektomia – kto kwalifikuje się na zabieg?
Pacjentka właśnie dowiedziała się, że ma guz w piersi. Jakie czynniki zadecydują o zakwalifikowaniu chorej na zabieg mastektomii? Przede wszystkim rak musi być ograniczony tylko do gruczołu piersiowego (tzw. rak in situ), nie może naciekać okolicznych tkanek oraz dawać przerzutów do innych narządów. Najczęściej jest to rak przewodowy in situ będący w pierwszym lub drugim stopniu zaawansowania oraz zapalna forma tego nowotworu. Dodatkowe czynniki przeważające o wyborze mastektomii jako formy leczenia to: średnica guza powyżej 2-3cm, występowanie kilku ognisk nowotworowych w gruczole oraz położenie nowotworu za brodawką piersiową.
Zabieg proponowany jest również kobietom, u których nie rozpoznano jeszcze choroby nowotworowej, ale otrzymały one wyniki testów genetycznych, świadczące o obecności w ich materiale genetycznym mutacji genów BRCA1 i BRCA2 lub u których w rodzinie występują przypadki raka piersi i/lub raka jajnika. Wówczas mogą one zdecydować na wykonanie tzw. mastektomii profilaktycznej.
Rodzaje mastektomii
Mastektomię może podzielić na oszczędzającą oraz tradycyjną. Usunięcie piersi metodą tradycyjną polega na wycięciu całego gruczołu wraz ze skórą, brodawką i otoczką. Wykonuje się ją u pacjentek, u których rozpoznano raka wewnątrzprzewodowego wieloogniskowego, nastąpił nawrót choroby nowotworowej po zabiegu oszczędzającym lub w przypadku, kiedy mamy do czynienia ze znacznych rozmiarów, zaawansowanym nowotworem. Pomimo, że po takiej operacji zostaje rozległa blizna, dostępne obecnie techniki pozwalają na rekonstrukcję piersi, która może być wykonana w trakcie zabiegu mastektomii lub odroczona w czasie.
Mastektomia oszczędzająca, jak wynika z nazwy, pozwala na usunięciu zmienionych chorobowo miejsc, z jednoczesnym pozostawieniem fragmentów piersi. Możliwe jest wycięcie gruczołu piersiowego wraz z brodawką i otoczką, z oszczędzeniem całej skóry piersi bądź usunięcie gruczołu z oszczędzeniem brodawki. Zachowanie elementów piersi ma dla operowanej kobiety duże znaczenie i przekłada się na jej komfort i samopoczucie po zabiegu.
Mastektomia – jak przygotować się do zabiegu?
Przez zabiegiem lekarze wykonują niezbędne badania, aby zakwalifikować pacjentkę. Specjaliści będą chcieli zgromadzić jak najwięcej informacji o chorej, dlatego ważne jest, aby nie pomijać żadnych istotnych informacji. Szczególnie podczas wywiadu anestezjologicznego należy wymienić wszystkie leki przyjmowane na stałe oraz suplementy. Możliwe, że któryś z nich będzie należało odstawić przed zabiegiem, aby nie wchodził w interakcję z lekami podanymi podczas operacji lub ze znieczuleniem. Pacjentka do zabiegu musi być na czczo, dlatego nie należy jeść ani pić na około 8h przed zabiegiem. Warto zatroszczyć się także nie tylko o swoje zdrowie fizyczne, ale również psychiczne. Kobieta po usunięciu piersi może mieć obniżony nastrój, czuć się niekomfortowo, dlatego wskazane jest wsparcie ze strony rodzinny, przyjaciół. Jeśli to nie wystarcza można udać się po profesjonalną pomoc w postaci psychologa lub psychoterapeuty.
Jak wygląda zabieg mastektomii?
Mastektomia to operacja przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym (https://www.szpitalnaklinach.pl/oddzial/centrum-leczenia-piersi-krakow/). Czas trwania zabiegu zależy od rodzaju wykonywanej mastektomii – oszczędzającej lub tradycyjnej, rozmiarów guza, konieczności wycięcia węzłów chłonnych oraz tego, czy po usunięciu gruczołu będzie wykonywana rekonstrukcja piersi. Chirurg nacina skórę stosując poprzeczne lub skośne eliptyczne cięcie skórne, które obejmuje brodawkę i otoczkę sutkową oraz zmianę nowotworową. Podczas zabiegu usuwa się przede wszystkim miąższ gruczołu piersiowego aż do mięśni piersiowych, a wyciętą tkankę oddaje się później do oceny histopatologicznej, aby ocenić rodzaj oraz stopień zaawansowania klinicznego i histopatologicznego nowotworu. Ranę, która zostaje po usunięciu piersi zszywa się szwami wchłanialnymi oraz zakłada opatrunek uciskowy. Jeszcze przed zszyciem chirurg wprowadza do rany dwa dreny, aby odprowadzić wszystkie wydzieliny powstałe po operacji, co pozwala skutecznie kontrolować czystość rany i chroni przed infekcjami oraz ewentualnymi krwiakami. Po zabiegu pacjentka otrzymuje antybiotyki i leki przeciwbólowe.
Mastektomia – postępowanie po zabiegu
Po wykonanej mastektomii kobieta musi pozostać jeszcze przez jakiś czas w szpitalu na obserwacji, zwykle od 3 do 5 dni. Następnie wychodzi do domu, gdzie przez okres około 2 tygodni ma odpoczywać, powstrzymać się od kąpieli lub prysznica do momentu wchłonięcia się szwów (możliwe jest delikatne mycie operowanej okolicy namoczoną gąbką) oraz obserwować ewentualne niepokojące zmiany, jakie zachodzą w ranie. Pierwsza wizyta kontrolna odbywa się zazwyczaj po tygodniu od zakończenia wyjścia ze szpitala. Warto nadmienić, iż po mastektomii, w której zaszła konieczność usunięcia węzłów chłonnych może pojawić się obrzęk chłonny, co może niepokoić pacjentkę. Dzieje się tak wówczas, gdy zostaje przerwana ciągłość naczyń limfatycznych. W razie wystąpienia innych niepokojących objawów w postaci gorączki lub zaczerwienienia rany należy natychmiast skonsultować się ze specjalistą. Przez pierwsze miesiące po zabiegu pacjentki po zabiegu mastektomii powinny nosić specjalną bieliznę, która zabezpiecza operowane miejsce przed ewentualnymi urazami ale również zapobiega infekcjom i opuchliźnie.
